Wypalenie zawodowe może być naprawdę dużym problemem.
Tutaj pisałam o tym, czym jest wypalenie zawodowe i jak je rozpoznać.
Dzisiaj o tym, że mamy szansę się nie wypalić albo zapobiec negatywnym skutkom wypalenia. Zatem – czas na konkrety.
Wypalenie zawodowe – profilaktyka
Badania pokazują,że przed wypaleniem zawodowym mogą chronić:
- Aktywne podejście do zadań i trudności zawodowych
- Rozwój zawodowych kompetencji zaradczych
- Hobby i pozazawodowe zainteresowania
- Zasoby podmiotowe: zaangażowanie plus pozytywny stosunek do pracy i do życia
- Wsparcie społeczne.
Przy tym wszystkim bardzo ważne są umiejętności konstruktywnego radzenia sobie ze stresem.
Wypalenie zawodowe – profilaktyka – 1
- Aktywne podejście do zadań i trudności zawodowych.
Twórcze ustosunkowanie się do przeciwności w pracy może przeciwdziałać wypaleniu.
Oczywiście łatwo powiedzieć… niemniej jednak osoby, dla których problemy są sprawami do rozwiązania, a nie „kamieniami u szyi” funkcjonują znacznie zdrowiej.
Wypalenie zawodowe – profilaktyka – 2
- Rozwój zawodowych kompetencji zaradczych, kształcenie i rozwijanie takich umiejętności społecznych, które wiążą się z wykonywaną pracą.
- W przypadku nauczyciela będzie to np. praca z klasą, komunikowanie się, radzenie sobie z oporem, agresją, niechęcią.
- W pracy lekarza na przykład: dopasowanie języka komunikatu do odbiorcy, umiejętność analizowania danych i podejmowania decyzji co do przebiegu leczenia, praca z pacjentem trudnym, umiejętność komunikowania złych wiadomości, radzenie sobie z przeciążeniem.
- U menedżera, na przykład: budowanie pozycji lidera, umiejętność motywowania pracowników, umiejętność podejmowania decyzji, kompetencje komunikacyjne, radzenie sobie z presją itp.
- Rozwój kompetencji jest podstawą poczucia własnej zawodowej skuteczności, które przeciwdziała wypaleniu.
Wypalenie zawodowe – profilaktyka – 3
- Zasoby podmiotowe: pozytywna ocena zdarzeń i chęć dokonywania zmian we własnej osobie.
- Ta umiejętność jest swoistą filozofią zawodową i wynika z refleksji, że aby być efektywnym pracownikiem, trzeba zaakceptować wady zawodu, jaki się wykonuje i mieć świadomość konieczności ciągłego samorozwoju i doskonalenia się.
- Badania pokazują, że niewypaleni nauczyciele cechują się pewnym wspólnym rysem: zawód i przedmiot, którego uczą, jest ich życiową pasją, w pracy czerpią wiele radości ze wspólnego odkrywania z uczniami nowych zjawisk czy aspektów.
- Nauczyciele, których cieszy kontakt z dziećmi i młodzieżą, z ich młodością i „świeżością” bardzo szybko się regenerują. Zatem zaangażowanie plus pozytywny stosunek do pracy i do życia to czynniki naturalnie uodparniające na wypalenie.
Wypalenie zawodowe – profilaktyka – 4
- Wypaleniu przeciwdziała też wsparcie społeczne.
- ALE tylko wtedy, gdy jest oferowane przez właściwe osoby w bezpiecznych warunkach i w sposób pełen zrozumienia.
- W badaniach nauczycieli stwierdzono na przykład, że wsparcie rodziny i przyjaciół nie zmniejsza wypalenia; korzystnie działało u nauczycieli wsparcie ze strony współpracowników, przełożonych i uczniów.
- Zatem warto udoskonalać sieci wsparcia w środowisku profesjonalnym.
Wypalenie zawodowe – profilaktyka – 5
- Warto, a nawet trzeba, mieć jakieś hobby i pozazawodowe zainteresowania. Nawet najbardziej pasjonująca praca może wyczerpać, jeśli nie masz „odskoczni”.
Wypalenie zawodowe – radzenie sobie ze stresem
Podwyższanie kompetencji i wszystkie wyżej wymienione zasoby nie wystarczą, jeśli człowiek żyje w stanie ciągłego napięcia.
Aby zmniejszyć, a najlepiej zlikwidować poczucie wyczerpania psychofizycznego, potrzebna jest umiejętność odpoczywania i radzenia sobie ze stresem.
Chodzi tu o sposoby konstruktywne, to znaczy takie, które służą człowiekowi a nie szkodzą.
- Ważne: naucz się rozpoznawać sygnały płynące z ciała, świadczące o kumulowaniu się stresu.
Może to być sztywność karku, kłucie w klatce piersiowej, łapanie infekcji… każdy człowiek ma swój „słaby punkt”, który pierwszy reaguje na nadmierne przeciążenie.
Gdy zauważysz pierwsze objawy stresu, działaj, nie czekaj aż się tego nazbiera więcej.
Jakie są konstruktywne sposoby radzenia sobie ze stresem?
- Każdy ma swoje, ale dobrze działa wysiłek fizyczny – sport, taniec, spacer czy praca w ogrodzie.
- Warto też głęboko oddychać, wychodzić na świeże powietrze, śpiewać, bawić się z dziećmi, rysować, śmiać się…
- Sposobów jest wiele, znajdź ten, który jest najbardziej skuteczny w Twoim wypadku.
- Są dwa warunki: musi koncentrować uwagę (żeby nie myśleć o pracy) i nie można po nim mieć kaca 🙂
Przeciwdziałanie wypaleniu – 12 przykazań
- Naucz się wybranej techniki relaksacji.
- Wprowadź system równoważenia życia, bądź aktywny fizycznie.
- Naucz się własnych sposobów odpoczywania, odnowy bio-psychicznej.
- Naucz się być elastyczny; elastyczność zapobiega frustracji.
- Zwolnij tam, gdzie się da. Pośpiech jest wyrazem wadliwego planowania.
- Naucz się konstruktywnych sposobów radzenia sobie ze złością.
- Zwróć uwagę na drobne utrapienia, są gorsze od wielkich wydarzeń.
- Rozwijaj zdolności empatii.
- Rozpoznaj to, co najważniejsze i naucz się mówić NIE bez poczucia winy i złości.
- Bądź w kontakcie z rzeczywistością. Szukaj informacji zwrotnych od tych, którym ufasz.
- Unikaj poczucia bezradności. Miej nadzieję, że znajdzie się sposób na rozwiązanie problemów.
- Jeśli nie możesz rozwiązać ważnej sprawy, szukaj pomocy.
- Jeśli nic się nie da zrobić w jakiejś sprawie, zdystansuj się, odpuść.
Inspiracja:
H. Sęk (red.) Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa, wyd. nauk. PWN, 2010
Photo by Andy Tootell on Unsplash